აქონდროპლაზიის სამკურნალო მედიკამენტი უკვე საქართველოშია

აქონდროპლაზიის სამკურნალო მედიკამენტი, რომლის შემოტანასაც თვეების განმავლობაში ითხოვდნენ აქონდროპლაზიის მქონე ბავშვების მშობლები, უკვე საქართველოშია. ინფორმაცია თავდაპირველად ერთ-ერთმა მშობელმა გაავრცელა, მოგვიანებით კი მედიას ჯანდაცვის სამინისტრომ დაუდასტურა.

“ვოსორიდიტის” მოხმარებას პირველ ეტაპზე 6 ბავშვი დაიწყებს, რომელთაგან პირველი ოთხი, სავარაუდოდ, 15 ნოემბერსვე გაიკეთებს ინექციას, ორი კი მომდევნო კვირებში ჩაერთვება მკურნალობის პროცესში. აქონდროპლაზიის მქონე ბავშვების ამ მედიკამენტით მკურნალობის პროცესი იაშვილის კლინიკაში წარიმართება.
„ძალიან გახარებული ვართ. ამდენი წლის ოცნება ასრულდა, ბრძოლამ შედეგი გამოიღო. ხვალ ჩემი შვილი პირველი ბავშვი იქნება საქართველოში, ვინც ამ მედიკამენტს გაიკეთებს, შემდეგ – დანარჩენი სამი ბავშვი. ხვალ სულ მკურნალობას დაიწყებს ოთხი ბავშვი. 2024 წელს მედიკამენტს მიიღებს ყველა ბავშვი, ვისაც ასაკობრივად ეკუთვნის და ვისაც ესაჭიროება“, – განაცხადა ერთ-ერთმა მშობელმა, ქეთი ბეგიაშვილმა.

როგორც მშობლები აცხადებენ, თავიდან მედიკამენტის გამოყენება მოხდება მრავალპროფილურ, პედიატრიულ სტაციონარულ დაწესებულებაში და ამისთვის შერჩეულია იაშვილის სახელობის კლინიკა. პროცესს კლინიცისტების მულტიდისციპლინური გუნდი წარმართავს. მშობლების ცნობით, როგორც მსოფლიოშია აპრობირებული, ერთი თვის შემდეგ მედიკამენტს ბინაზე შვილებს თავად გაუკეთებენ.

„ნებისმიერ მედიკამენტს შეიძლება ჰქონდეს გვერდით მოვლენა, ამისთვის მზად ვართ. ჩართულია იაშვილის ექიმების ჯგუფი. ჩვენ ყოველდღიური საუბარი გვაქვს. გუშინ გვქონდა ონლაინჩართვა, რა დროსაც ექიმებმა გვითხრეს, რომ რისკჯგუფები გათვალისწინებულია, მომზადებულია ყველა ექიმი, ექთანი“, – განაცხადა ქეთი ბეგიაშილმა.

იაშვილის სახელობის ბავშვთა ცენტრალური საავადმყოფოს სამედიცინო დირექტორის, ივანე ჩხაიძის განცხადებით, აქონდროპლაზიის დიაგნოზის მქონე ბავშვების მედიკამენტ „ვოსორიტიდით“ მკურნალობის დასაწყებად კლინიკა სპეციალურად მოემზადა, რასაც გარკვეული დრო დასჭირდა.

ივანე ჩხაიძის თქმით, სამედიცინო პერსონალის ტრენირების გარდა, სხვადასხვა სახის კვლევა ჩაუტარდათ ბავშვებს, რათა პრეპარატის გამოყენება მაქსიმალურად უსაფრთხო იყოს.

„ძალიან საპასუხისმგებლოა და სპეციალური მომზადება დასჭირდა ამ პროცესს – პერსონალის ტრენირება, თავად ბავშვების მომზადება, მათი სრული გამოკვლევა, რაზეც გარკვეული დრო დაიხარჯა. ყველა ბავშვთან დაგვჭირდა ენდოკრინოლოგის, პედიატრის, ნევროლოგის, ნეიროქირურგის, ტრავმატოლოგის კონსულტაცია, სხვადასხვა ლაბორატორიული და ინსტრმენტული კვლევის ჩატარება. პრეპარატის გამოყენება მაქსიმალურად უსაფრთხო უნდა ყოფილიყო ბავშვებისთვის და პროცედურა, რომელიც ხვალიდან დაიწყება, ასევე მაქსიმალურად უსაფრთხო უნდა იყოს. სწორედ ამიტომ ტარდება საავადმყოფოში ინექცია და ამიტომ გვჭირდება ინექციის გაკეთებიდან ერთსაათიანი მეთვალყურეობა, რათა გვერდითი მოვლენების შემთხვევაში სამედიცინო პერსონალის მხრიდან შესაბამისი ჩარევა დროულად განხორციელდეს. ყველაზე სერიოზული მოვლენა, რასაც მედიკამენტის მწარმოებელი აფიქსირებს, არის წნევის ვარდნა. გარდა ამისა, შესაძლებელია სტანდარტული გვერდითი მოვლენა, რაც თან ახლავს ინექციას – მტკივნეულობა, შეშუპება, სიწითლე ინექციის ადგილზე. ამიტომ ინექციიდან ერთი საათის განმავლობაში გაგრძელდება ბავშვების მეთვალყურეობა და ყველა შემდეგი ბავშვის შემთხვევაში სტანდარტული წესი შენარჩუნდება. „ვოსორიტიდი“ არის ახალი პრეპარატი და მისი გამოყენების გამოცდილება მსოფლიოში არავის ჰქონდა, ამიტომ ფრთხილად ვართ. ამისთვის დაგვჭირდა პერსონალის მომზადება, რაც უშუალოდ მწარმოებელმა კომპანიამ განახორციელა. ვფიქრობთ, ხვალინდელი დღე იქნება უსაფრთხო. ნებისმიერი ინექციის, პერაპარატის შემთხვევაში არსებობს ალბათობა ძლიერი ალერგიული რეაქციის, ანაფილაქსიური რეაქციის, რასაც ყოველთვის ვითვალისწინებთ და ასეთი შემთხვევებისთვის ყველა დაწესებულება მზად უნდა იყოს“, – განაცხადა ივანე ჩხაიძემ.

ამასთან, ივანე ჩხაიძის ინფორმაციით, რამდენ ხანს გაგრძელდება „ვოსორიტიდით“ მკურნალობის პროცესი, დამოკიდებულია იმ შედეგზე, რასაც ერთწლიანი კურსი აჩვენებს.

„საუბარია, პირველ რიგში, ერთწლიან კურსზე, ვინაიდან მწარმოებელი აფიქსირებს, რომ ერთი წლის განმავლობაში სიმაღლეში ზრდა 1,59 სანტიმეტრზე ნაკლები თუ იქნება, მაშინ ამ პრეპარატის გამოყენების გაგრძელებას აზრი არ აქვს. ეს ერთ-ერთი კრიტერიუმია, რამდენი ხანი უნდა გაგრძელდეს. დასახელებულ ციფრზე მაღალი ზრდა თუ იქნება, რა თქმა უნდა, პრეპარატის გაგრძელება ასაკის მიხედვით იქნება გათვალისწინებული“, – განაცხადა ივანე ჩხაიძემ.

ივანე ჩხაიძემ ასევე აღნიშნა, რომ არ არსებობს წინასწარ განსაზღვრული ვადა, რა პერიოდი გაგრძელდება მკურნალობის პროცესი კლინიკაში და როდის შეეძლებათ მშობლებს, მედიკამენტი სახლში წაიღონ და ბავშვებს ინექცია თავად გაუკეთონ.

„ფიქსირებული ვადა არ არსებობს, მაგრამ ერთი თვე იქნება, ორი თუ სამი, გამოჩნდება იმის მიხედვით, რა სიხშირისა და ინტენსივობის არის გვერდით მოვლენები. თუ ვნახეთ, რომ პირველი დღეებისა და კვირების განმავლობაში გვერდითი მოვლენების რაოდენობა მინიმალურია და სამედიცინო ჩარევა არ დაგვჭირდა, მაშინ, შესაძლოა, ვადა შემცირდეს, მაგრამ ამის განსაზღვრას დრო სჭირდება. ალბათ ერთთვიანი დაკვირვების შემდეგ უკვე გვექნება შესაძლებლობა, მთლინად შევაფასოთ, რამდენად უსაფრთხო იყო პრეპარატი და რა სახის გვერდითი მოვლენა განვითარდა ამ ოთხი ბავშვის შემთხვევაში“, – განაცხადა ივანე ჩხაიძემ.

აქონდროპლაზია იშვიათი გენეტიკური დაავადებაა, რომელიც 25 ათას ბავშვში ერთს აქვს და დიაგნოზის მქონე პაციენტების 80%-ს მდგომარეობა სპონტანური მუტაციის შედეგად უვითარდება. ამ დიაგნოზის დროს ბავშვის სიმაღლე დაბადებისას ნორმალურია, მაგრამ დროთა განმავლობაში ის თანატოლებს სიმაღლეში ჩამორჩება: ტანი ეზრდება, მაგრამ კიდურები – ხელები და ფეხები – მოკლე რჩება.
თუმცა მთავარი პრობლემა არ არის მხოლოდ სიმაღლე – აქონდროპლაზიამ შეიძლება გამოიწვიოს ხერხემლის გადაჭარბებული შიდა მრუდი (ლორდოზი), ტვინში სითხის დაგროვება (ჰიდროცეფალია), სუნთქვის გაძნელება, შუა ყურის ხშირი ინფექციები და სხვა მრავალი გართულება. მათ შორის, წონის ზეწოლის შედეგად ქვედა კიდურების გამრუდება.
აქონდროპლაზიის სამკურნალო მედიკამენტის შემოტანას საქართველოში წინ უძღოდა მშობლების ხანგრძლივი პროტესტი. სამინისტროსთან მოლაპარაკებების უშედეგობით დაეჭვებულმა დედებმა მთავრობის ადმინისტრაციასთან პერმანენტული აქციები 2023 წლის აპრილიდან დაიწყეს.

მთავრობა თავდაპირველად აცხადებდა, რომ მედიკამენტის გამოყენებას დამატებითი კვლევები სჭირდებოდა. იშვიათი დაავადებების სახელმწიფო პროგრამას აქონდროპლაზიის დიაგნოზი ოფიციალურად 24 მაისს დაემატა, 2023 წლის 26 ივლისს კი მოქალაქეების პროტესტის ფონზე მთავრობამ მიიღო “ვოსორიდიტის” საქართველოში შემოტანის გადაწყვეტილება.
პროტესტის კვალდაკვალ სახელმწიფომ გაატარა არაერთი ცვლილება – აქონდროპლაზია შეიტანა იშვიათი დაავადებების სიაში, ხოლო პაციენტებს შშმ პირის სტატუსი განუსაზღვრა. ამის შემდეგ ჯანდაცვის სამინისტრომ აქონდროპლაზიის დაავადების მართვის ეროვნული პროტოკოლი შეიმუშავა და მართვის ერთ-ერთ საშუალებად მედიკამენტი „ვოსორიტიდი“ გაწერა.

ზუსტად უცნობია, რა თანხებთან არის დაკავშირებული აქონდროპლაზიის მართვა, თუმცა ცნობილია, ზოგადად, იშვიათი დაავადებების სამკურნალოდ განსაზღვრული წლიური ბიუჯეტი და ის 34 მილიონი ლარია.
სექტემბერში ჯანმრთელობის ეროვნულმა სააგენტომ აქონდროპლაზიის სამკურნალო მედიკამენტ „ვოსორიტიდის“ შესყიდვისა და ქვეყანაში მისი 2023-2024 წლების განმავლობაში ეტაპობრივად დანერგვისთვის 10.5 მილიონი ლარის გამარტივებული შესყიდვა გამოაცხადა. მშობლებმა კი ხელი მოაწერეს დოკუმენტს, რომლითაც პასუხისმგებლობა აიღეს სახელმწიფო პროტოკოლით გათვალისწინებულ მკურნალობაზე.